Còn trong sử sách

Ngói đã rêu phong

Chuyến đi đã kết thúc, hình chụp cũng khá nhiều. Nhưng để viết thành một bài thì... thật khó! "Trưởng đòan" viết xong bài chùa Dâu, đánh máy đã xong, in ra đọc lại, phải sửa chữa, sửa chữa, cho đến giờ vẫn chưa xong. Người đọc chờ mãi chẳng thấy tăm hơi, nhắn tin hỏi thăm. 

Ba ngôi chùa chính là chùa Dâu - Tổ Tỳ Ni Đa Lưu Chi; chùa Kiến Sơ - Tổ Vô Ngôn Thông; chùa Trấn Quốc - Tổ Thảo Đường.

Lúc vào chùa Kiến Sơ, tìm mãi chẳng thấy tổ Vô Ngôn Thông ở đâu, tìm hỏi mới được chỉ đến một pho tượng không ghi tên. Di tích thì chẳng còn gì. Chỉ còn trong sử sách.

Chỉ còn trong sử sách, họa hoằn có một bia đá ghi năm tháng, cũng mờ nhạt.

Đôi khi nghe kể sự tàn phá không còn vết tích, người viết phải thốt lên, "chiến tranh vô tình làm sao!" và có nhà khảo cổ cũng đã thốt "Thời gian vô tình làm sao!". 

Người sau xây dựng lại, đọc trong sử sách, mường tượng lại hình dáng người xưa và tạc tượng. Như khi ghé chùa Hương Hải, ngày xưa ni sư Diệu Nhân trụ trì. Vị trụ trì nơi đó ngày nay, đưa vào nhà Tổ, nói rằng, vì Thiền sư Diệu Nhân là công chúa, nên ắt hẳn phải đẹp, và tạc tượng như thế này. Cũng may nơi đây còn một tấm bia ghi "Hương Hải tự", năm tháng thì chưa đọc ra, cần có chút thời giờ tra cứu.

Mọi thứ dường như vô tình. Nếu không có bộ sách "Thiền Uyển Tập Anh" ghi lại, thì mọi thứ biến mất, như chưa từng có trên đời.

Xin hẹn, những bài viết sẽ ghi lại dần, vì những gì chụp hình được, đều là sự trùng tu thời gian gần đây. Thoảng hoặc mới có một bia cổ cách đây vài trăm năm. Còn ngàn năm xưa, thì đành:

Vạn sự thủy lưu thủy,
bách niên tâm ngữ tâm!